BA TƯỚC HIỆU ĐỨC MẸ

Đây là bài viết của Thánh John Henry Newman. Ngài là thần học gia, viện sĩ, trí thức, triết gia, học giả, sử gia, văn sĩ và thi sĩ, linh mục Anh giáo gia nhập Công giáo và trở thành linh mục Công giáo, rồi được thăng chức hồng y. Ngài là nhân vật quan trọng và gây tranh cãi trong lịch sử tôn giáo của Anh quốc hồi thế kỷ XIX.

✽ ✽ ✽

1. MATER CREATORIS – MẸ ĐẤNG TẠO HÓA

Đây là một tước hiệu mà chúng ta phải nghĩ rằng không một sinh vật nào có thể sở hữu trong số tất cả các tước hiệu khác. Ngay từ cái nhìn đầu tiên, chúng ta có thể bị cám dỗ để nói rằng điều đó làm cho những ý tưởng ban đầu của chúng ta về Đấng Tạo Hóa và thụ tạo, Đấng Hằng Hữu và tạm thời, Đấng Tự Hữu và phụ thuộc; nhưng khi xem xét thêm thì thấy rằng chúng ta không thể từ chối tước hiệu này dành cho Đức Mẹ mà phủ nhận việc Thiên Chúa Nhập Thể – nghĩa là sự thật vĩ đại và cơ bản của mặc khải rằng Thiên Chúa đã làm người.

Điều này đã được nhìn thấy từ thời đại đầu tiên của Giáo hội. Ngay từ đầu, các Kitô hữu đã quen gọi Đức Trinh Nữ là “Mẹ Thiên Chúa,” vì họ thấy rằng không thể phủ nhận tước hiệu đó, như Thánh Gioan đã nói: “Ngôi Lời đã trở nên xác phàm.” (Ga 1:14)

Chẳng bao lâu sau, người ta thấy cần phải công bố chân lý này bằng tiếng nói của một công đồng chung của Giáo hội. Vì con người không thích điều bí ẩn nên đã nảy sinh sai lầm rằng Chúa không thực sự là Chúa, mà là một con người, chỉ khác với chúng ta ở điểm này – rằng Chúa ngự trong Ngài, như Chúa ngự trong mọi người tốt lành, chỉ trong một biện pháp cao hơn; như Chúa Thánh Thần cư ngụ trong các thiên thần và tiên tri, như trong một loại đền thờ; hoặc một lần nữa, như Chúa hiện đang ngự trong Nhà Tạm tại nhà thờ.

Sau đó, các giám mục và những người trung thành nhận thấy rằng không có cách nào khác để ngăn cản quan điểm sai lầm xấu xa đang được dạy dỗ này, ngoại trừ việc tuyên bố rõ ràng, và biến nó thành một điểm đức tin, rằng Đức Maria là Mẹ, không chỉ của loài người mà còn của Thiên Chúa. Kể từ đó, tước hiệu Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa đã trở thành điều được gọi là tín điều trong Giáo hội.

Nhưng điều này dẫn chúng ta đến một cái nhìn rộng lớn hơn về chủ đề này. Tước hiệu này được trao cho Đức Maria có tuyệt vời hơn giáo lý nói rằng Thiên Chúa, không ngừng là Thiên Chúa, phải trở thành con người? Việc Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa có mầu nhiệm hơn việc Thiên Chúa làm người? Tuy nhiên, như tôi đã nói, điều thứ hai là sự thật cơ bản của sự mặc khải, được làm chứng bởi các ngôn sứ, nhà truyền giáo và tông đồ trong Kinh Thánh. Không gì có thể an ủi và vui mừng hơn là những lời hứa kỳ diệu bắt nguồn từ sự thật này, rằng Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa; rằng nếu chúng ta sống tốt và chết trong ân sủng của Thiên Chúa thì tất cả chúng ta sẽ được Thiên Chúa, Đấng Nhập Thể, đưa lên nơi có các thiên thần cư ngụ; rằng cơ thể của chúng ta sẽ được nâng lên từ bụi đất, và được đưa lên Thiên Đàng; rằng chúng ta sẽ thực sự được kết hợp với Chúa; rằng chúng ta sẽ là những người dự phần vào bản chất thiêng liêng; rằng mỗi người chúng ta, cả linh hồn và thể xác, sẽ chìm trong vực thẳm vinh quang bao quanh Đấng Toàn Năng; rằng chúng ta sẽ nhìn thấy Ngài, và chia sẻ phúc lành của Ngài, như câu Kinh Thánh này: “Ai thi hành ý muốn của Cha tôi, Đấng ngự trên trời, người ấy là anh chị em tôi, là mẹ tôi.” (Mt 12:50)

2. MATER CHRISTI – MẸ ĐỨC KITÔ

Mỗi tước hiệu của Đức Maria đều có ý nghĩa và chiều hướng đặc biệt, và có thể trở thành đề tài cho một bài suy niệm riêng biệt. Chúng ta cầu khấn Đức Maria với tư cách là Mẹ Chúa Kitô. Sức mạnh của cách tôn xưng như vậy là gì? Đó là cho chúng ta biết rằng Đức Mẹ là người mà ngay từ đầu đã được tiên báo và được liên kết với niềm hy vọng và lời cầu nguyện của tất cả những người thánh thiện, của tất cả những người thờ phượng đích thực của Thiên Chúa, của tất cả những người “tìm kiếm sự cứu chuộc của Israel” trong mọi thời đại trước khi ơn cứu chuộc đến.

Chúa Giêsu được các nhà tiên tri Do Thái và người Do Thái gọi là Đức Kitô hoặc Đấng Cứu Thế. Hai từ Kitô và Mêsia có nghĩa giống nhau, trong tiếng Anh có nghĩa là “Đấng được xức dầu.” Vào thời xa xưa, có ba chức vụ quan trọng mà qua đó Thiên Chúa phán với tuyển dân của Ngài – dân Israel, hoặc như sau này họ được gọi là người Do Thái. Ba chức đó là tư tế, vương đế và tiên tri. Những người được Thiên Chúa chọn cho chức vụ này hay chức vụ khác đều được xức dầu một cách long trọng – dầu biểu thị ân sủng của Thiên Chúa, được ban cho họ để thực hiện đúng nhiệm vụ cao cả của họ. Nhưng Chúa của chúng ta là cả ba, một Tư Tế, một Tiên Tri, và một Vị Vua. Là một Tư Tế bởi vì Ngài đã dâng chính Ngài làm của lễ chuộc tội cho chúng ta, là một Tiên Tri bởi vì Ngài mặc khải cho chúng ta Thánh Luật của Thiên Chúa, và là một Vị Vua bởi vì Ngài cai trị chúng ta. Như vậy Ngài là Đức Kitô đích thực.

Chính vì mong đợi Đấng Cứu Thế vĩ đại này mà những người được chọn, người Israel hoặc người Do Thái (các tên gọi khác nhau của một dân tộc), đã tìm kiếm từ thời này sang thời khác. Ngài đã đến sắp xếp mọi thứ đúng đắn. Câu hỏi lớn chiếm tâm trí họ là “Khi nào Ngài đến?” và “Ai sẽ là Mẹ Ngài?” Ngay từ đầu, người ta đã nói với họ rằng Ngài không đến từ Thiên Đàng, mà Ngài phải được sinh ra bởi một phụ nữ. Vào thời điểm Ađam sa ngã, Thiên Chúa đã phán rằng dòng dõi của Người Nữ sẽ đạp đầu Con Rắn. Vậy thì ai là Người Nữ đó đã được chỉ ra một cách đáng kể cho dòng dõi sa ngã của Ađam? Vào cuối nhiều thế kỷ, người Do Thái đã được tiết lộ thêm rằng Đấng Cứu Thế vĩ đại, hoặc Đức Kitô, dòng dõi của Người Nữ, phải được sinh ra từ dân tộc của họ, và từ một chi tộc cụ thể trong số mười hai chi tộc mà dân tộc đó được phân chia...

Vì vậy, Đức Maria đã trở thành Mẹ của Chúa Kitô, không phải theo cách mà những người phụ nữ ngoan đạo trong rất nhiều thời đại đã mong đợi Ngài, nhưng khi từ chối ân sủng của việc làm mẹ như vậy, Đức Maria đã có được điều đó nhờ một ân sủng cao cả hơn. Đó là ý nghĩa đầy đủ của lời Thánh Êlidabét, khi Trinh Nữ Maria đến thăm bà, lời mà chúng ta sử dụng trong Kinh Kính Mừng: “Bà có phúc lạ hơn mọi người nữ, và Giêsu Con lòng Bà gồm phúc lạ.” Do đó, trong việc sùng kính được gọi là “Triều Thiên Mười Hai Ngôi Sao,” chúng ta ca ngợi Chúa Thánh Thần, qua Ngài mà Mẹ vừa là Trinh Nữ vừa là Người Mẹ.

3. MATER SALVATORIS – MẸ ĐẤNG CỨU THẾ

Danh xưng đặc biệt mà Chúa Giêsu được biết đến trước khi Ngài đến, đó là Đấng Mêsia hoặc Đức Kitô. Vì vậy, Ngài đã được người Do Thái biết đến. Nhưng khi Ngài thực sự tỏ mình trên thế gian, Ngài được biết đến với ba danh xưng mới là Con Thiên Chúa, Con Người và Đấng Cứu Độ. Danh xưng thứ nhất thể hiện thần tính của Ngài, danh xưng thứ hai thể hiện nhân tính của Ngài, danh xưng thứ ba thể hiện sứ vụ của Ngài. Vì vậy, sứ thần hiện ra với Đức Maria đã tôn xưng Ngài là Con Thiên Chúa; sứ thần hiện ra Đức Giuse gọi Ngài là Giêsu, trong tiếng Anh có nghĩa là Đấng Cứu Độ; và vì vậy các thiên thần cũng gọi Ngài là Đấng Cứu Thế khi hiện ra với những người chăn chiên...

Thánh Phêrô nói Ngài là “Hoàng Tử và Đấng Cứu Độ,” và Thánh Phaolô nói là “Chúa Giêsu, Đấng Cứu Thế.” Cả thiên thần và tông đồ đều cho chúng ta biết lý do tại sao Ngài được gọi như vậy – bởi vì Ngài đã giải thoát chúng ta khỏi quyền lực của ác thần, khỏi cảm giác tội lỗi và đau khổ vì tội lỗi của chúng ta. Do đó, sứ thần nói với Đức Giuse: “Này ông Giuse, con cháu Đavít, đừng ngại đón bà Maria vợ ông về, vì người con bà cưu mang là do quyền năng Chúa Thánh Thần. Bà sẽ sinh con trai và ông phải đặt tên cho con trẻ là Giêsu, vì chính Ngài sẽ cứu dân Ngài khỏi tội lỗi của họ.” (Mt 1:20-21) Còn Thánh Phêrô nói: “Thiên Chúa đã tôn vinh Ngài là Hoàng Tử và Đấng Cứu Thế, để ban cho Israel sự ăn năn và ơn tha tội.” Và chính Ngài đã nói: “Con Người đến để tìm và cứu những gì đã mất.” (Lc 19:10)

Bây giờ chúng ta hãy xem điều này ảnh hưởng thế nào đến ý nghĩ của chúng ta về Đức Maria. Để giải thoát nô lệ khỏi quyền lực của kẻ thù ngụ ý một cuộc xung đột. Chúa của chúng ta là Đấng Cứu Độ nên cũng là một chiến binh. Ngài không thể giải thoát những người bị bắt mà không chiến đấu hoặc không đau khổ.

Bây giờ, những người đặc biệt ghét chiến tranh là ai? Một thi sĩ ngoại đạo trả lời: “Chiến tranh bị các bà mẹ ghét.” Các bà mẹ chỉ là những người rất đau khổ trong chiến tranh. Họ có thể tự hào về danh dự mà con cái họ đạt được, nhưng vinh quang đó vẫn không xóa sạch một chút nỗi đau nào kéo dài, sự lo lắng, sự hồi hộp, sự hoang vắng và nỗi thống khổ mà người mẹ của một người lính cảm thấy. Cũng vậy đối với Đức Mẹ. Trong ba mươi năm, Mẹ được chúc phúc với sự hiện diện liên tục của Con Yêu Dấu... Sau nhiều năm tháng trôi qua, Mẹ nghe tin Ngài bị bắt, phiên tòa xét xử Ngài và cuộc khổ nạn của Ngài.

Cuối cùng, Đức Mẹ đã đến gần Ngài... khi Ngài bị treo trên Thập Giá. Rồi Đức Mẹ lại ôm Ngài trong vòng tay khi Ngài đã chết. Nhưng Ngài đã sống lại từ cõi chết mà Đức Mẹ vẫn không có được Ngài, vì Ngài đã về trời, và Đức Mẹ không được đi theo Ngài ngay lập tức. Không, Đức Mẹ đã ở trên trái đất nhiều năm – thực sự dưới sự chăm sóc của Thánh Gioan – người môn đệ thân yêu nhất của Ngài. Nhưng con người thánh thiện nhất có là gì khi so sánh với Con Yêu của Mẹ và Con Thiên Chúa?